Polski Instytut Ekonomiczny (PIE) opublikował informacje, z których wynika, że największym hamulcem rozwoju polskich przedsiębiorstw jest niepewność wobec dalszej sytuacji gospodarczej w kraju. Takie obawy ma ponad połowa ankietowanych firm.
Niepewność a ryzyko, to dwie różne rzeczy
PIE zwraca uwagę, że w ekonomii ważne jest rozróżnienie między ryzykiem a niepewnością. Ryzyko dotyczy sytuacji, w których wiemy, że coś niepewnego może się wydarzyć, ale potrafimy oszacować prawdopodobieństwo tego zdarzenia, na przykład w przypadku ubezpieczeń lub inwestycji giełdowych. Niepewność natomiast opisuje sytuacje, w których nie jesteśmy w stanie przewidzieć ani prawdopodobieństwa, ani skutków potencjalnych zdarzeń. Przykładem mogą być zupełnie nowe wydarzenia polityczne lub gospodarcze, których skutków nie sposób określić.
W praktyce, gdy analizuje się nastroje konsumentów i przedsiębiorców, oba te pojęcia często łączą się. Ogólny poziom niepewności gospodarczej, uwzględniający także decyzje rządów i polityki ekonomicznej, jest kluczowym czynnikiem wpływającym na codzienne funkcjonowanie gospodarki. Choć przyszłości nigdy nie możemy przewidzieć w pełni, gwałtowny wzrost niepewności w różnych dziedzinach życia sprawia, że zarówno ludzie, jak i firmy mają trudności z podejmowaniem decyzji.
Skutki wysokiej niepewności są widoczne w gospodarce. Konsumenci odkładają zakupy, firmy ograniczają inwestycje, a rozwój zatrudnienia zwalnia. Niepewność może także prowadzić do złego wykorzystania zasobów, gdy na przykład firmy o mniejszym potencjale rozwoju podejmują ekspansję, podczas gdy te bardziej innowacyjne wstrzymują swoje działania. Tego rodzaju zjawiska mogą mieć długofalowy, negatywny wpływ na wzrost gospodarczy.
Jedne branże czują się bardziej pewnie, a inne mniej
Różne sektory gospodarki odmiennie reagują na wzrost niepewności w otoczeniu gospodarczym. W branży produkcyjnej aż 63 proc. firm wskazywało pod koniec ubiegłego roku, że niepewność stanowi dla nich istotną barierę rozwojową. Wynik ten przewyższa średnią dla wszystkich branż o 9 punktów procentowych, co pokazuje, jak silnie sektor produkcyjny odczuwa wpływ niestabilnych warunków, takich jak zmienne ceny surowców czy zakłócenia w łańcuchach dostaw.
Podobnie sytuacja wygląda w branży handlowej, gdzie 59 proc. przedsiębiorstw uznało niepewność za kluczowy problem, co stanowi 6 punktów procentowych powyżej średniej. Firmy handlowe są szczególnie wrażliwe na zmiany w poziomie konsumpcji, które mogą wynikać z obaw konsumentów o przyszłość, spadku siły nabywczej czy niestabilności rynku pracy. Oba sektory ilustrują, jak różnorodnie niepewność wpływa na działalność firm, utrudniając ich rozwój i podejmowanie decyzji inwestycyjnych.