Kodeks pracy przewiduje szczególną ochronę pracowników w ostatnich latach aktywności zawodowej. Zgodnie z art. 39, pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę osobie, której do osiągnięcia wieku emerytalnego brakuje nie więcej niż cztery lata, o ile dotychczasowy staż pozwala nabyć prawo do świadczenia z chwilą osiągnięcia tego wieku.
Ochrona obejmuje zakaz wypowiedzenia, ale nie dotyczy rozwiązania umowy z upływem czasu – dlatego kontrakt terminowy nie musi być przedłużany do dnia emerytury. Możliwe jest również wcześniejsze złożenie wypowiedzenia, jeśli jego skutki nastąpią poza okresem ochronnym.
Kogo obejmuje ochrona przedemerytalna?
Moment objęcia ochroną zależy od płci, ponieważ wiek emerytalny jest różny. Kobieta wchodzi pod ochronę od 56. urodzin (emerytura w wieku 60 lat), mężczyzna – od 61. roku życia (emerytura w wieku 65 lat). Przykładowo, jeśli pracownica 1 października 2029 r. kończy 60 lat, to od 1 października 2025 r. pracodawca nie może jej wypowiedzieć umowy z uwagi na ochronę przedemerytalną.
Istotny jest warunek, że okres zatrudnienia umożliwia uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem wieku emerytalnego. Ochroną objęte są osoby, które przy nieprzerwanym zatrudnieniu spełnią przesłanki do emerytury w dniu osiągnięcia wieku emerytalnego. W przypadku umowy na czas określony krótszy niż do dnia emerytury, po prostu wygaśnie ona z końcem terminu, bez obowiązku jej przedłużania.
Ochrona przedemerytalna – co mówią sądy?
Na tle ochrony ważne jest także najnowsze orzecznictwo. Portal „Infor.pl” podaje przykład wyroku Sąd Najwyższy z 9 stycznia 2025 r. (I PSKP 18/24). Wskazano w nim, że zakaz wypowiedzenia obejmuje pracownika, który obiektywnie spełnia warunki do emerytury pomostowej z osiągnięciem niższego wieku emerytalnego, nawet jeśli okoliczność ta została potwierdzona prawomocnie dopiero po rozwiązaniu stosunku pracy.
Kluczowe jest, by przesłanki ochrony istniały w dniu złożenia wypowiedzenia, a nie w momencie wiedzy pracodawcy. Późniejsze ustalenia mogą jedynie wpływać na zakres roszczeń pracownika. Dzięki temu osoby zbliżające się do emerytury mają realną tarczę przed nagłym zwolnieniem, co pozwala im spokojnie planować końcowe lata pracy i życie po emeryturze.
Czytaj też:
Dorabiasz do emerytury? ZUS sprawdzi twoje przychody nawet 3 lata wstecz
Ograniczenia ochrony przedemerytalnej
Ochrona przedemerytalna dotyczy również sytuacji redukcji zatrudnienia, ale w przypadku zwolnień grupowych przepisy dopuszczają tzw. wypowiedzenie zmieniające – pracodawca może zaproponować nowe warunki pracy lub płacy zamiast rozwiązywać umowę.
Oznacza to, że choć czteroletnia tarcza wyłącza standardowe wypowiedzenie, nie blokuje każdej modyfikacji stosunku pracy przewidzianej w przepisach.
Pracownicy zbliżający się do wieku emerytalnego mogą więc liczyć na ochronę, ale muszą też być świadomi, że pewne zmiany w umowie pozostają możliwe.
Czytaj też:
Tysiące emerytów odetchnie z ulgą. ZUS sam rozliczy ich zarobkiCzytaj też:
Każdy dodatkowy rok pracy przekłada się na wysokość emerytury