„Uzdrowisko to obszar, na terenie którego prowadzone jest lecznictwo uzdrowiskowe albo rehabilitacja uzdrowiskowa, wydzielony w celu wykorzystania i ochrony znajdujących się na jego obszarze naturalnych surowców leczniczych” – tyle przepisy ustawy o lecznictwie uzdrowiskowym. Polska ma obecnie 47 uzdrowisk.
Najwięcej, bo aż jedenaście takich miejscowości mieści się na Dolnym Śląsku. O jedno mniej ma Małopolska. Najstarszym uzdrowiskiem w Polsce jest Lądek-Zdrój w Kotlinie Kłodzkiej. Ludzie leczyli się tam już w XIII wieku. „Zdrój” dodany do nazwy miejscowości oznacza, że w tym miejscu podstawą leczenia uzdrowiskowego są lecznicze wody. To nie znaczy, że nie warto jechać tam gdzie zdroju w nazwie nie ma. Warto.
Liczy się specjalizacja
Polskie uzdrowiska dzielą się na cztery kategorie: nizinne, podgórskie, nadmorskie i górskie. Różni je klimat i specjalizacja. Polanica-Zdrój (uzdrowisko podgórskie) specjalizuje się w chorobach ortopedyczno-urazowych, reumatologicznych, chorobach górnych dróg oddechowych, układu trawienia, kardiologicznych i w leczeniu nadciśnienia. Kołobrzeg (uzdrowisko nadmorskie) zajmuje się chorobami układu nerwowego, reumatologicznymi, kardiologicznymi, chorobami dolnych i górnych dróg oddechowych, endokrynologicznymi, cukrzycą, otyłością, osteoporozą i chorobami skóry.
Krynica-Zdrój (uzdrowisko górskie) przynosi ulgę chorym na choroby układu nerwowego, reumatologiczne, górnych dróg oddechowych, układu trawienia, nerek i dróg moczowych, krwi i układu krwiotwórczego, na cukrzycę i choroby kobiece. W Augustowie (uzdrowisko nizinne) walczy się z osteoporozą, urazami ortopedycznymi, chorobami reumatologicznymi i chorobami naczyń obwodowych. Jak wynika z danych Głównego Urzędu Statystycznego, w Polsce w 2023 roku działało aż 257 zakładów lecznictwa uzdrowiskowego, czyli sanatoriów.
Jak wyjechać do sanatorium?
Sanatoria od lat oferują szeroki zakres zabiegów leczniczych: od kąpieli w wodach termalnych, solankowych czy mineralnych, przez borowinę (rodzaj torfu bogatego w odżywcze, bakteriobójcze i przeciwzapalne substancje), gimnastykę, zabiegi z użyciem ozonu, prądu, aż po krioterapię. Wszystkie są dostosowane do indywidualnych potrzeb kuracjuszy. Leczenie uzdrowiskowe jest dostępne zarówno dla osób ze skierowaniem lekarskim, jak i dla tych, którzy chcą spędzić czas w sanatorium we własnym zakresie.
Wyjazd do sanatorium można opłacić samemu lub skorzystać z pobytu refundowanego przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) lub Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Aby wyjechać do sanatorium na ZUS lub NFZ, przyszli kuracjusze potrzebują skierowania od lekarza „na NFZ”. A od 2023 roku wyłącznie e-skierowania. Zanim lekarz wypisze skierowanie, weźmie pod uwagę:
- stan zdrowia,
- samodzielność i zdolność do skorzystania z zabiegów,
- brak przeciwwskazań do leczenia w sanatorium,
- dotychczasowe doświadczenia pacjenta z sanatorium.
To dlatego, że leczenie uzdrowiskowe jest leczeniem bodźcowym i niektóre schorzenia w czasie pobytu w sanatorium mogą ulegać zaostrzeniu a nie poprawie. Gotowemu skierowaniu przyjrzy się jeszcze dokładnie lekarz pracujący w NFZ (balneolog). Ma na to 30 dni licząc od dnia wpływu skierowania. E-skierowanie pojawia się na Internetowym Koncie Pacjenta – przez cały czas można śledzić, na jakim etapie rozpatrywania jest sprawa. Potwierdzone przez NFZ skierowanie pojawi się w systemie nie później niż 14 dni przed datą rozpoczęcia leczenia. Potwierdzone skierowanie oznacza, że na skierowaniu został wpisany konkretny termin i miejsce pobytu w sanatorium. Od decyzji negatywnej lekarza nie można się odwołać.
Z wyjazdu z dofinasowaniem z ZUS mogą skorzystać osoby, którym grozi długotrwały brak zdolności do wykonywania zawodu, a rehabilitacja daje szansę na wydłużenie czasu aktywności zawodowej. W tym przypadku także potrzebne jest skierowania od lekarza. Pozytywnej opinii lekarza mogą się spodziewać:
- osoby aktywnie wykonujące zawód, które są zagrożone całkowitą lub częściową utratą zdolności do pracy,
- renciści, którzy czasowo otrzymują świadczenia, a kuracja w sanatorium pozwoli im wrócić do pracy,
- osoby przebywające na zwolnieniu chorobowym, u których istnieje duża szansa powrotu do pracy po kuracji w sanatorium.
Negatywną opinię lekarz na pewno wyda osobom, którym przyznano rentę. Renta zakłada stałą niezdolność do pracy, więc dofinansowanie z ZUS nie jest w takim przypadku możliwe, ale nic nie stoi na przeszkodzie, żeby ubiegać się wtedy o dofinansowanie z NFZ. Do sanatorium ze skierowaniem można wyjechać tylko raz do roku.
Kolejka do wyjazdów, kolejka do zwrotów
Obecnie na wyjazd do sanatorium czeka się przeciętnie 8 do 10 miesięcy. Według danych NFZ, najkrócej czeka się na wyjazd w województwie warmińsko-mazurskim i podlaskim (3 miesiące). Dziesięć miesięcy czeka się na pobyt w sanatorium na Dolnym Śląsku, w województwie łódzkim, mazowieckim i śląskim. Najdłużej, bo aż rok czeka się na wyjazd w województwie zachodniopomorskim.
Długość kolejek zależy od kilku czynników: liczby miejsc w uzdrowiskach w poszczególnych oddziałach NFZ, stanu zdrowia pacjenta, liczby rezygnacji z wyznaczonych terminów turnusów i z ilości miejsc w uzdrowiskach. Ważna jest także ilość osób w kolejce uprawniona do pierwszeństwa wyjazdu: inwalidzi wojenni i wojskowi, kombatanci, żołnierze i pracownicy, którzy zostali poszkodowani wykonując zadania poza granicami kraju, osoby ze statusem weterana poszkodowanego oraz z legitymacją Zasłużonego Dawcy Przeszczepu.
Aby przyspieszyć wyjazd warto złożyć podanie o przydział miejsca w sanatorium z puli tzw. zwrotów. Można to zrobić w odpowiednim dla naszego miejsca zamieszkania wojewódzkim oddziale NFZ osobiście albo wysyłając pocztą. Ale jest haczyk: informację o przydziale można wtedy otrzymać nawet w ciągu 3 dni przed planowanym turnusem, więc warto być na taką ewentualność przygotowanym.
Ile kosztuje miejsce w sanatorium?
Podczas pobytu w sanatorium kuracjusze ponoszą częściowe koszty zakwaterowania oraz wyżywienia. Wysokość opłat jest z góry ustalana przez Ministerstwo Zdrowia, jednak zależy również od sezonu oraz standardu pokoju. Na tańsze pobyty można liczyć od 1 października do 30 kwietnia. Droższe są te od 1 maja do 30 września.
W sezonie jesienno – zimowym za pokój jednoosobowy z pełnym węzłem higieniczno-sanitarnym trzeba zapłacić w 2025 roku 32,60 zł. W letnim – 40,90 zł dziennie. Pokój dwuosobowy to koszt 19,50 zł jesienią i zimą a 25,50 zł latem.
Ściśle określone grupy osób mogą skorzystać z całkowicie darmowego sanatorium oraz rehabilitacji leczniczej w ramach ZUS, w tym z bezpłatnego leczenia, zakwaterowania i wyżywienia. Takie szczególne uprawnienia przysługują dzieciom, młodzieży, osobom niepełnosprawnym, zasłużonym dawcom krwi i przeszczepów, kombatantom oraz osobom zagrożonym niezdolnością do pracy. Poza tym za darmowe uzdrowisko należy się w myśl przepisów pracownikom związanym z produkcją wyrobów azbestowych, pracownikom wojskowym poszkodowanym podczas pracy oraz osobom wymagającym stałej lub długotrwałej opieki. Osobom z tych grup ZUS zwraca także koszty dojazdu najtańszym środkiem komunikacji publicznej. Rehabilitacja trwa zwykle 24 dni, ale może zostać wydłużona lub skrócona przez ordynatora ośrodka rehabilitacyjnego za zgodą ZUS.
Wyjazd do sanatorium w tym samym terminie możliwy jest także dla osób bliskich lub małżonków. W takim wypadku konieczne jest jednoczesne złożenie wniosków, zgoda na leczenie w tym samym profilu oraz dodatkowe uzasadnienie chęci wspólnego wyjazdu.
Czytaj też:
Nadciąga drożyzna w sanatoriach. Już wiosną znaczna podwyżka stawekCzytaj też:
Kuracjusze masowo odwołują wyjazdy do sanatoriów. Powód zaskakujeCzytaj też:
Jesteś na to chory? Do sanatorium masz wstęp wzbroniony