Zdecydowana większość Polaków mieszka we własnych lub wynajmowanych mieszkaniach, a mieszkania komunalne to niewielki procent zasobów miast i gmin dla osób o niskich dochodach, na które zwykle trzeba długo czekać. Z takich możliwości korzysta około 300 tys. Polaków.
Mimo niskich stawek ich lokatorzy często nie wywiązują się z regularnego opłacania czynszu, a samorządy mają ograniczone możliwości by go skutecznie wyegzekwować.
Miliardy niezapłaconego czynszu kulą u nogi gmin i miast
Pod koniec 2022 roku komunalnych mieszkań z długiem było 355 tys. według GUS, a dwa lata później – 322 tysięcy. Choć dług czynszowy jest mniejszy, to w praktyce oznacza to miliardy. Jednocześnie zmalał również cały zasób gminnych lokali: z 779 tys. mieszkań na koniec 2022 roku do 756 tys. w 2024 roku.
– Zadłużenia czynszowe w lokalach komunalnych mają różne przyczyny i każda z nich wymaga odmiennego podejścia. Są osoby, którym chwilowo powinęła się noga i po kilku miesiącach spłacają zaległości. Są też tacy, którzy wpadają w spiralę zadłużenia i ich dług rośnie tak bardzo, że przestają wierzyć w możliwość jego spłaty. Wreszcie są osoby, które świadomie nie płacą, mimo że posiadają dochody, ponieważ wiedzą, że eksmisja czy skuteczna windykacja są mało realne – tłumaczy na łamach Interii prof. Adam Czerniak, zastępca prezesa Krajowego Zasobu Nieruchomości i kierownik Zakładu Ekonomii Instytucjonalnej i Politycznej SGH.
Dług czynszowy jak dług podatkowy
Minimalna stawka czynszu komunalnego w Warszawie to dziś około 13 zł/m2. Dla mieszkania o powierzchni 40 m2 daje to około 500 zł miesięcznie – niezależnie od lokalizacji. Tymczasem za podobne mieszkanie w centrum miasta na wolnym rynku trzeba miesięcznie zapłacić nawet 5 tys. zł.
Samorządy oferują również szereg programów osłonowych i form wsparcia dla najemców lokali komunalnych w trudnej sytuacji finansowej. Możliwa jest restrukturyzacja zadłużenia lub odroczenie płatności w przypadku powstania zaległości czynszowych lub podpisanie aneksu do umowy.
Jedna z propozycji rozwiązania problemu z płaceniem czynszów to potraktowanie długu czynszowego jak długu podatkowego, ponieważ zobowiązania wobec fiskusa są w Polsce egzekwowane bardzo sprawnie – urzędy skarbowe mają dostęp do danych o dochodach i mogą stosować zajęcia kont bankowych.
Czytaj też:
Ulga mieszkaniowa to nie panaceum na zysk. Opodatkowana budowa domu