Dziedziczenie ustawowe to mechanizm przewidziany w Kodeksie cywilnym, który określa, kto przejmuje majątek po zmarłym, jeśli nie pozostawił on ważnego testamentu. Stosuje się je także wtedy, gdy testament został uznany za nieważny lub żaden ze spadkobierców nie zgadza się przyjąć spadku na warunkach w nim zapisanych. Co do zasady, spadek przypada w pierwszej kolejności najbliższej rodzinie – ale jeśli ich zabraknie lub odrzucą spadek, może on ostatecznie trafić nawet do Skarbu Państwa lub gminy. Kiedy dokładnie tak się dzieje? Ekspertka wyjaśnia, jak wygląda kolejność dziedziczenia i w jakich przypadkach państwo przejmuje majątek.
Kiedy majątek przejmuje państwo?
Radca prawny Rita Świętek, partner z kancelarii GWLEX wyjaśnia, że gmina lub Skarb Państwa stają się spadkobiercami w ostatniej kolejności.
– Dziedziczą w ostatniej kolejności, dlatego często określa się je jako „spadkobierców koniecznych” lub „przymusowych”. Dotyczy to nie tylko sytuacji, gdy brak jest małżonka, krewnych czy powinowatych spadkodawcy, ale także wtedy, gdy żaden ze spadkobierców nie przyjmie spadku. Celem takiej regulacji jest zabezpieczenie obrotu prawnego i wyeliminowanie spadków bezdziedzicznych. Spadkodawca nie może skutecznie wyłączyć od dziedziczenia podmiotów publicznych, sporządzając tzw. testament negatywny i nie powołując w to miejsce innego spadkobiercy. Taki testament byłby nieważny – tłumaczy prawniczka.
Dodaje też, że podmioty publiczne nie mogą odrzucić spadku przypadającego im z ustawy.
– Nie składają także oświadczenia o przyjęciu spadku. W ich przypadku spadek uważa się za przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza – wyjaśnia ekspertka.
Kolejność w dziedziczeniu ustawowym
Kodeks cywilny wskazuje sześć grup spadkobierców, uporządkowanych od osób najbardziej do najmniej uprawnionych do spadku:
- Grupa pierwsza: małżonek i dzieci
- Grupa druga: małżonek i rodzice
- Grupa trzecia: małżonek i rodzeństwo
- Grupa czwarta: dziadkowie
- Grupa piąta: pasierbowie
- Grupa szósta: gmina i Skarb Państwa
Czytaj też:
Masz taki PIN do karty? Lepiej go zmień
Jakie są zasady dziedziczenia ustawowego?
Pierwszeństwo mają małżonek i dzieci, którzy dziedziczą majątek w równych częściach, przy czym udział małżonka nie może być mniejszy niż 25 proc. całości. Jeśli dziecko odrzuci spadek lub nie żyje, prawo do spadku przechodzi na wnuki spadkodawcy. Jeśli spadkodawca nie miał dzieci, majątek dzielony jest między małżonka i rodziców – rodzicom przysługuje co najmniej 25 proc. udziału. Jeżeli spadkobiercą jest tylko matka lub ojciec, przysługuje jej lub jemu połowa majątku.
W sytuacji, gdy nie ma współmałżonka ani dzieci, cały majątek przypada rodzicom po równo. Jeśli rodzice nie żyją lub odrzucą spadek, prawo do niego przechodzi na rodzeństwo zmarłego, które dziedziczy w równych częściach, a dalej na ich potomków – bratanków i siostrzenice spadkodawcy.
Czytaj też:
Wysoka grzywna za podlewanie ogródka? Nawet 5000 zł grzywnyCzytaj też:
Masz działkę w ROD? Za te błędy możesz ją stracić!