Z roku na rok zmniejsza się ilość mieszkań komunalnych w Polsce. Problem nie dotyczy jednak jedynie Polski, a większości krajów, które znajdują się w gronie rozwiniętych, informuje Polski Instytut Ekonomiczny.
Mieszkania komunalne. Coraz rzadszy widok w Polsce
W Polsce w ciągu ostatnich 30 lat drastycznie zmniejszyła się liczba mieszkań komunalnych. W 1995 r. stanowiły one 15 proc. zasobu mieszkaniowego (1,73 mln mieszkań), a w 2022 r. ich liczba spadła do 778 tys., co odpowiadało jedynie 5 proc. zasobów. W 2023 r. obowiązywało 603 tys. umów najmu z zasobów gminnych, co oznacza, że około 150 tys. mieszkań komunalnych pozostawało pustych.
Podobny trend spadku sektora mieszkalnictwa społecznego występuje w wielu krajach OECD. W latach 2012–2022 w 18 z 25 badanych państw odnotowano zmniejszenie udziału mieszkań społecznych, najbardziej w Finlandii, Holandii i Polsce (spadek o ponad 2 pkt. proc.). Przyczyną były nie tylko zmniejszające się zasoby mieszkań społecznych, ale także wzrost podaży mieszkań ogółem. Obecnie mieszkania społeczne stanowią średnio 7 proc. zasobów mieszkaniowych w krajach OECD i 8 proc. w UE, podczas gdy Polska znajduje się nieco poniżej tej średniej.
Najemcy wykupują mieszkania komunalne
Spadek liczby mieszkań komunalnych w Polsce to efekt m.in. możliwości ich wykupu przez najemców od gmin na preferencyjnych warunkach oraz dynamicznego wzrostu podaży nowych mieszkań. W latach 2003–2020 aż 590 tys. lokali komunalnych zostało przekształconych w mieszkania własnościowe. Jednocześnie sektor komunalny niemal nie uczestniczył w rozwoju rynku mieszkaniowego – na 4 mln mieszkań wybudowanych od 1995 r., jedynie 67 tys. (1,5 proc.) stanowiły lokale komunalne.
Tendencja ta utrzymuje się. W 2023 r. mieszkania komunalne stanowiły zaledwie 0,6 proc. wszystkich oddanych do użytku lokali. Dla porównania, 98 proc. nowych mieszkań wybudowali deweloperzy oraz inwestorzy indywidualni. Dane te wskazują, że sektor mieszkaniowy w Polsce coraz bardziej opiera się na działalności prywatnej, a rola gmin w budownictwie mieszkaniowym systematycznie maleje.