Chociaż mikołajki kojarzą się bardziej z otyłym starszym mężczyzną z długą brodą mieszkającym w Laponii, to geneza święta jest oddalona od tego fińskiego regionu Saamów o tysiące kilometrów.
Mikołajki – skąd pochodzi święto
Mikołaj z Miry, znany także jako święty Mikołaj, był biskupem miasta Mira (obecnie Demre w Turcji) w IV wieku. Urodził się około 270 roku w Patarze, w regionie Licji, a zmarł 6 grudnia 343 roku. Jego życie, pełne legend i opowieści, uczyniło go symbolem dobroci i opiekunem potrzebujących.
Według jednej z najbardziej znanych historii Mikołaj pomógł trzem biednym siostrom, których ojciec nie miał pieniędzy na posag, potajemnie przekazując im złoto, co uchroniło je przed nędzą. Inne opowieści przypisują mu cudowne ocalenie statku podczas burzy, a także wskrzeszenie trojga dzieci zamordowanych przez złego karczmarza. Był także obrońcą sprawiedliwości – uratował trzech mężczyzn niesłusznie skazanych na śmierć, ujawniając ich niewinność.
Jako biskup Miry cieszył się wielkim szacunkiem, a jego zaangażowanie w sprawy Kościoła objawiło się m.in. podczas Soboru Nicejskiego w 325 roku, gdzie sprzeciwił się herezji ariańskiej. Po jego śmierci relikwie Mikołaja przez wieki przechowywano w Mirze, lecz w XI wieku przeniesiono je do Bari we Włoszech. Do dziś Bazylika św. Mikołaja w Bari jest celem pielgrzymek.
Święty Mikołaj stał się patronem dzieci, marynarzy, podróżników, kupców oraz wielu miast i krajów, w tym Rosji i Grecji. Jego kult, szczególnie silny w średniowieczu, rozprzestrzenił się na cały chrześcijański świat. Współczesna postać rozdającego prezenty Świętego Mikołaja (Santa Claus) czerpie z tej tradycji, łącząc elementy religijne z folklorem i kulturą popularną. Mikołaj z Miry pozostaje symbolem hojności i troski o innych, a jego wspomnienie liturgiczne obchodzone jest 6 grudnia.