Co piętnasty Polak żył w skrajnej biedzie, a niemal połowa społeczeństwa borykała się z różnymi formami wykluczenia w 2023 roku. Polacy potrzebują systemowych zmian – wynika z tegorocznego raportu EAPN Polska (Poverty Watch 2024. Monitoring ubóstwa i polityki społecznej przeciw ubóstwu w Polsce 2023-2024). Zasięg skrajnego ubóstwa zwiększył się z ok. 1,7 mln osób w 2022 r. do 2,5 mln Polaków w 2023 r. Niestety wzrost skrajnego ubóstwa i wykluczenia społecznego dotknął wielu grup społecznych: rodzin z dziećmi, seniorów i osób z niepełnosprawnością. Raport opublikowano w Międzynarodowym Dniu Walki z Ubóstwem.
Ubóstwo zagraża zdrowiu Polaków
Sytuacja, w której wydatki gospodarstwa domowego są niższe od minimum egzystencji definiowana jest jako skrajne ubóstwo. Życie w takich warunkach dłużej niż 2 miesiące zagraża zdrowiu fizycznemu. To codzienność 2,5 mln osób w Polsce. Ostatni raz taki poziom skrajnego ubóstwa odnotowano w Polsce w 2015 roku. Zwiększyła się również sfera wykluczenia społecznego, czyli niedostatku – z 41,1 proc. do 46 proc., co oznacza, że poniżej minimum socjalnego żyje obecnie 17,3 mln Polaków. Codzienność tej grupy to niezaspokojone potrzeby biologiczne, skromne uczestnictwo w kulturze, problemy w utrzymywaniu więzi społecznych i towarzyskich. – W ubiegłym roku ostrzegaliśmy, że połączenie słabych wyników gospodarki i nadal wysokiej inflacji przy jednoczesnym braku zmian w wysokości świadczeń społecznych i kryteriów do nich spowoduje drastyczne pogorszenie wskaźników ubóstwa, co wskazuje na systemowe problemy w polityce społecznej – tłumaczy dr hab. Ryszard Szarfenberg, przewodniczący EAPN Polska.
Chaos w kryteriach, chaos w waloryzacji
Szczególnie niepokoić rządzących powinna sytuacja dzieci i osób starszych. Raport wskazuje na znaczący skrajnego wzrost ubóstwa wśród dzieci z 5,7 proc. do 7,6 proc. (522 tys. dzieci) i seniorów z 3,9 proc. do 5,7 proc. (430 tys. osób). Dzieci potrzebują opieki, seniorzy dostępu do edukacji i rynku pracy. Rekomendacje dla rządu to automatyczna coroczna waloryzacja świadczenia wychowawczego, świadczeń rodzinnych i pomocy społecznej oraz wprowadzenie spójnego systemu kryteriów dochodowych. To także podstawa do zmiany w socjalnym programie „Rodzina 800 plus”.