Ustalone przez ekspertów językowych zmiany z jednej strony upraszczają pisownię, ale w niektórych przypadkach nieco ją skomplikują. Jest dużo zmian do zapamiętania.
Z myślą o maturzystach Centralna Komisja Egzaminacyjna ustaliła, że do końca 2030 roku akceptować będzie zarówno stare, jak i nowe zasady zapisu obowiązujące w języku polskim.
Duże zmiany w pisowni małą i dużą literą
Na co się już trzeba systematycznie przestawiać? Od 1 stycznia 2026 roku będziemy pisać wielką literą nazw mieszkańców miast i ich dzielnic, osiedli i wsi, np. Warszawianin, Ochocianka, Nowohucianin, czy Chochołowianin. Dopuszczalny także będzie alternatywny zapis (małą lub wielką literą) nieoficjalnych nazw etnicznych, takich jak kitajec lub Kitajec, szkop lub Szkop, angol lub Angol, makaroniarz lub Makaroniarz.
Dużą literą powinniśmy też zacząć pisać nie tylko nazw firm i marek wyrobów przemysłowych, ale także pojedynczych egzemplarzy tych wyrobów: „samochód marki Ford”, „pod oknem zaparkował czerwony Ford”.
Rada Języka Polskiego zadecydowała o rozdzielnej pisowni cząstek -bym, -byś, -by, -byśmy, -byście ze spójnikami, np. „Zastanawiam się, czy by nie pojechać w góry”.
Ułatwienie pisowni z "nie"
To co Polakom zawsze sprawiało trudność zostanie uproszczone. Czeka nas bezwyjątkowa pisownia łączna nie- z imiesłowami odmiennymi, bez względu na interpretację znaczeniową: czasownikową lub przymiotnikową. Chodzi o zniesienie wyjątku zezwalającego na „świadomą pisownię rozdzielną”.
Będziemy zawsze już pisać łącznie człon pół- w wyrażeniach: półzabawa, półnauka, półżartem, półserio; półspał, półczuwał oraz pisowni z łącznikiem w połączeniu typu: pół-Polka, pół-Francuzka (odniesionym do jednej osoby).
Czeka nas łączna pisownia nie- z przymiotnikami i przysłówkami odprzymiotnikowymi bez względu na kategorię stopnia, a więc także w stopniu wyższym i najwyższym: nieadekwatny, nieautorski, niebanalny, nieczęsty, nieżyciowy: niemiły, niemilszy, nienajmilszy; nieadekwatnie, niebanie, nieczęsto, nieżyciowo; nielepiej, nieprędzej, nienajlepiej, nienajstaranniej.
Jacków dom i jacków dom – obie formy będą poprawne
Ujednoliceniu ulegnie też zapis małą literą przymiotników tworzonych od nazw osobowych, zakończonych na -owski, bez względu na to, czy ich interpretacja jest dzierżawcza (odpowiadają na pytanie czyj?), czy też jakościowa (odp. na pytanie jaki?), np. dramat szekspirowski, epoka zygmuntowska, koncert chopinowski, wiersz miłoszowski.
Przymiotniki tworzone od imion (rzadziej od nazwisk), zakończone na -owy, -in, -yn, -ów, mające charakter archaiczny, będą mogły być zapisywane małą lub wielką literą, np. jackowe dzieci lub Jackowe dzieci; poezja miłoszowa lub poezja Miłoszowa;zosina lalka lub Zosina lalka; jacków dom lub Jacków dom.
Czytaj też:
Rządowy „Poradnik bezpieczeństwa” już gotowy. Dużo rodzinnego uzgadniania