Ustawa dezubekizacyjna z grudnia 2016 zaczęła działać w październiku 2017 roku. Na jej podstawie prawie 39 tys. funkcjonariuszy służb PRL ma obniżone emerytury i renty. Nie mogą być one wyższe od średniego świadczenia wypłacanego przez ZUS.
Świadczenia obniżono funkcjonariuszom Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzinom. Powodem jest pełnienie służby w latach 1944-1990 m.in. w Służbie Bezpieczeństwa.
Państwo przegrywa w sądach hurtowo
Przepisy objęły niemal 40 tys. osób, z czego ok. 25,5 tys. odwołało się do Sądu Okręgowego w Warszawie. Dziennik "Rzeczpospolita" poinformował, że MSWiA przegrało ponad 90 proc. spraw dotyczących ustawy dezubekizacyjnej. To oznacza, że państwo będzie musiało teraz oddać pokrzywdzonym emerytom między 2,6 mld a 3 mld zł.
W 2024 roku roku Zakład Emerytalno-Rentowy MSWiA musiał wypłacić w wyniku przegranych ponad 9 tys. procesów z emerytowanymi funkcjonariuszami służb mundurowych 1 mld 460 mln zł. Według szacunków resortu sądy mają do rozpatrzenia ok. 12 tys. kolejnych indywidualnych spraw we wszystkich instancjach.
Chcą, ale nic nie robią
Przywrócenie odebranych praw emerytalnych funkcjonariuszom służb PRL znalazło się też w umowie koalicyjnej, ale dotąd rządzące partie nie zajęły się tym tematem. Największym zwolennikiem pełnej wysokości emerytur dla funkcjonariuszy objętych tzw. dezubekizacją od lat jest Lewica.
W 2021 roku Trybunał Konstytucyjny orzekł, że przepis tzw. ustawy dezubekizacyjnej, na podstawie którego obniżono renty inwalidzkie byłym funkcjonariuszom służb bezpieczeństwa PRL, jest zgodny z konstytucją. Wskazał, że ustawodawca był uprawniony do takiej obniżki.