Zemsta na „skarbówkę”? Polacy coraz częściej donoszą do fiskusa

W pierwszym półroczu 2025 r. liczba donosów do skarbówki była o ponad 4 proc. wyższa niż rok wcześniej. Jak wynika z danych przekazanych przez 16 Izb Administracji Skarbowej, w I połowie tego roku liczba informacji sygnalnych, potocznie określanych donosami, skierowanych do jednostek Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) wyniosła 37,2 tys. To oznacza wzrost o 4,2 proc. w porównaniu z analogicznym okresem 2024 roku. Dane te nie są jeszcze pełne, ponieważ okres sprawozdawczy za styczeń-czerwiec nie został zakończony.

– Dane te można odczytać jako sygnał umiarkowanego, acz wyraźnego wzrostu aktywności obywateli w zakresie zgłaszania potencjalnych naruszeń prawa podatkowego raczej tutaj nie widać. Z jednej strony może to wynikać z rosnącej świadomości podatników oraz łatwiejszego dostępu do oficjalnych kanałów zgłaszania. Z drugiej strony – może odzwierciedlać rzeczywisty wzrost nieprawidłowości w obrocie gospodarczym – komentuje prawnik Alicja Woźniak z kancelarii Ars Aequi.

Procedura weryfikacji przez skarbówkę

Przedstawiciele Izby Administracji Skarbowej podkreślają, że KAS podchodzi do informacji sygnalnych rzetelnie i skrupulatnie. Każde zgłoszenie jest dokładnie analizowane pod kątem potwierdzenia lub zaprzeczenia treści przekazanych przez zgłaszającego.

– O kolejności weryfikowania spraw decyduje data wpływu. Nie ma znaczenia, czy zgłaszający podpisał się swoimi danymi, czy zamierza pozostać anonimowy. Zdarzają się również przypadki, że zgłaszający, chcąc ukryć tożsamość, posługuje się nieprawdziwymi danymi osobowymi. Takie sprawy również poddajemy merytorycznej analizie pod kątem ryzyka wystąpienia nieprawidłowości z zakresu działania Krajowej Administracji Skarbowej – wyjaśnia dr Sebastian Osiński, rzecznik prasowy Izby Administracji Skarbowej w Szczecinie.

Decyzja o podjęciu działań w odpowiedzi na zgłoszenie należy do właściwego naczelnika urzędu skarbowego lub urzędu celno-skarbowego.

Skuteczność donosów do skarbówki

Nie wszystkie Izby Administracji Skarbowej posiadają szczegółowe statystyki dotyczące efektywności donosów. Tam, gdzie takie dane są dostępne, widać wyraźnie, że tylko niewielka część zgłoszeń potwierdza rzeczywiste nieprawidłowości.

• W Szczecinie potwierdzono naruszenia w 4,5 proc. zgłoszeń.
• W Białymstoku 80–90 proc. donosów nie znalazło odzwierciedlenia w rzeczywistości.
• W Małopolsce średnio trzy czwarte anonimowych zgłoszeń odkładanych jest do akt.
  

Donos do skarbówki – chęć zemsty czy obywatelska odpowiedzialność?

– Choć obywatele są aktywni w sygnalizowaniu potencjalnych uchybień, to większość zgłoszeń nie odnosi się do faktycznych naruszeń prawa podatkowego. Część sygnalistów dysponuje ograniczoną wiedzą prawną lub nie zna szczegółów sytuacji danego podatnika. Nie można jednak wykluczyć, że część zgłoszeń ma charakter instrumentalny. Dokonane jest z pobudek osobistych, chęci zemsty czy zazdrości – podkreśla Alicja Woźniak.

Eksperci wskazują, że rosnąca liczba donosów pokazuje zarówno większą świadomość Polaków w kwestiach podatkowych, jak i zjawisko nadużywania systemu dla własnych celów. Dla skarbówki kluczowe jest więc skuteczne rozpoznanie, które zgłoszenia wymagają interwencji, a które mają charakter pozorny.