Obowiązkowa wymiana praw jazdy. Czeka nas rewolucja

Polskich kierowców, posiadających prawa jazdy wydane przed 2013 rokiem, czeka w najbliższych latach obowiązkowa wymiana dokumentów. Zmiana ta, będąca efektem nowelizacji przepisów, ma na celu ujednolicenie dokumentacji zgodnie ze standardami Unii Europejskiej oraz stopniowe wyeliminowanie bezterminowych praw jazdy.

Koniec "bezterminowych" praw jazdy

Nowelizacja Ustawy o kierujących pojazdami, która weszła w życie 19 stycznia 2013 roku, wprowadziła w Polsce maksymalny 15-letni okres ważności dla praw jazdy kategorii AM, A1, A2, A, B1, B, BE i T. Dokumenty na kategorie zawodowe (C, CE, D, DE) wydawane są na maksymalnie 5 lat.

W praktyce oznacza to, że wszystkie prawa jazdy wydane po tej dacie są już terminowe. Problem, a zarazem obowiązek wymiany, dotyczy posiadaczy „starych” dokumentów – tych, które zostały wydane przed 19 stycznia 2013 roku i nie mają określonego terminu ważności (w rubryce 11 mają postawioną kreskę). Mimo że uprawnienia do kierowania pojazdami w przypadku tych kierowców pozostają bezterminowe (nie będzie trzeba zdawać ponownie egzaminu ani przechodzić obowiązkowych badań lekarskich), sam fizyczny dokument musi zostać wymieniony.

Kalendarz wymiany: lata 2028-2033

Najważniejszą informacją dla posiadaczy bezterminowych praw jazdy jest to, że nie muszą oni spieszyć się do urzędów w tej chwili. Okres obowiązkowej wymiany dla tej grupy kierowców został wyznaczony na lata od 19 stycznia 2028 roku do 18 stycznia 2033 roku.

Jest to pięcioletnie okno czasowe, w którym każdy z blisko 15 milionów kierowców będzie musiał zgłosić się po nowy dokument. Dokładny harmonogram wymiany w podziale na grupy (np. według daty wydania dokumentu lub daty urodzenia) ma zostać jeszcze ogłoszony przez właściwego Ministra. Niemniej jednak, do 18 stycznia 2033 roku wszystkie niewymienione, bezterminowe prawa jazdy stracą ważność z mocy ustawy.

Po wymianie, nowy dokument będzie miał już określony termin ważności – maksymalnie 15 lat. Ważne jest, aby pamiętać, że ten termin dotyczy jedynie samego dokumentu (plastikowej karty), a nie samych uprawnień do prowadzenia pojazdów (o ile nie ma ku temu przesłanek medycznych).

Wymiana prawa jazdy w innych przypadkach

Obowiązek wymiany dokumentu prawa jazdy występuje także w kilku innych, bieżących sytuacjach, niezależnie od terminu wymiany dokumentów bezterminowych.

1. Utrata ważności dokumentu. Jeżeli posiadasz już prawo jazdy wydane po 2013 roku, musisz je wymienić przed upływem daty ważności widniejącej w rubryce 11 dokumentu. Zwlekanie z wymianą oznacza, że po dacie ważności dokumentu nie możesz legalnie prowadzić pojazdów, mimo posiadania uprawnień w systemie CEPiK. W tym przypadku, aby uzyskać nowy dokument, konieczne może być przedstawienie aktualnego orzeczenia lekarskiego (jeśli termin ważności uprawnień jest powiązany ze stanem zdrowia).
2. Zmiana danych osobowych. W przypadku zmiany nazwiska (np. po ślubie) lub innych danych osobowych zawartych w dokumencie, kierowca ma obowiązek wymiany prawa jazdy w ciągu 30 dni od dnia, w którym zmiana nastąpiła.
3. Zniszczenie lub utrata. W razie zagubienia, kradzieży lub zniszczenia dokumentu, należy niezwłocznie złożyć wniosek o wydanie wtórnika.
4. Uzyskanie nowej kategorii. Zdobycie uprawnień na nową kategorię również wymusza wymianę dokumentu w celu jej wpisania.

Formalności i koszty związane z wymianą

Wymianę prawa jazdy załatwia się we właściwym dla miejsca zamieszkania wydziale komunikacji (Starostwo Powiatowe, Urząd Miasta w miastach na prawach powiatu, Urząd Dzielnicy w Warszawie). Wniosek można złożyć osobiście, a w niektórych przypadkach także online, za pośrednictwem platformy ePUAP.

Wymagane dokumenty:

• wniosek o wydanie prawa jazdy
• aktualna fotografia (kolorowa, 35x45mm, ma wprost)
• potwierdzenie opłaty za wydanie dokumentu
• kopia dotychczasowego prawa jazdy (do wglądu)
• dowód osobisty lub paszport
• ewentualnie orzeczenie lekarskie (wymagane tylko przy wymianie prawa jazdy terminowego z upływającą datą ważności lub z powodu utraty ważności badań). Przy obowiązkowej wymianie bezterminowych praw jazdy w latach 2028-2033 badanie lekarskie nie będzie wymagane.

Koszty

Opłata za wydanie nowego prawa jazdy wynosi 100 zł plus 0,50 zł opłaty ewidencyjnej, co daje łączny koszt 100,50 zł. Do tego należy doliczyć koszt wykonania aktualnego zdjęcia (około 20-40 zł) oraz ewentualnie koszt badań lekarskich (około 200 zł – tylko w przypadku, gdy są wymagane).

Czas oczekiwania

Standardowo na nowy dokument czeka się do 9 dni roboczych od złożenia kompletnego wniosku. W bardziej skomplikowanych przypadkach (np. konieczność wyjaśnienia statusu w CEPiK) czas ten może wydłużyć się do miesiąca.

Konsekwencje jazdy z nieważnym dokumentem

Należy pamiętać, że brak wymiany prawa jazdy w wymaganym terminie lub prowadzenie pojazdu na podstawie dokumentu, którego data ważności minęła, może wiązać się z poważnymi konsekwencjami. Mimo że w Polsce podczas kontroli policja może sprawdzić uprawnienia kierowcy w systemie CEPiK, posiadanie nieważnego dokumentu (który stracił ważność w rubryce 11 lub bezterminowego, który nie został wymieniony do 18 stycznia 2033 r.) jest traktowane jako prowadzenie bez uprawnień.

Kto musi wymienić prawo jazdy w latach 2028-2033?

Wszyscy kierowcy posiadający bezterminowe prawa jazdy, wydane przed 19 stycznia 2013 roku.

Kiedy dokładnie trzeba wymienić bezterminowe prawo jazdy?

W okresie od 19 stycznia 2028 roku do 18 stycznia 2033 roku. Po tym terminie dokumenty stracą ważność.

Czy przy wymianie bezterminowego prawa jazdy potrzebne są badania lekarskie?

Nie. Przy obowiązkowej wymianie w latach 2028-2033 wymagana jest wymiana tylko samego dokumentu, a uprawnienia (kategorie A, B) pozostają bezterminowe. Badania są wymagane, jeśli wymieniasz prawo jazdy ze względu na upływ terminu ważności uprawnień (np. ze względu na stan zdrowia) lub kategorii zawodowych.

Na jak długo zostanie wydane nowe prawo jazdy w miejsce bezterminowego?

Maksymalnie na 15 lat.

Kiedy muszę wymienić prawo jazdy, jeśli mam już terminowe?

Przed upływem daty ważności widniejącej w rubryce 11 dokumentu. W  przypadku utraty ważności uprawnień (np. ze względu na stan zdrowia) –  przed upływem terminu badań lekarskich.

Ile kosztuje wymiana prawa jazdy?

Opłata za nowy dokument to 100 zł 50 groszy (100 zł za dokument + 0,50 zł opłaty ewidencyjnej), plus koszt zdjęcia.